Przyszłość ciepłownictwa – doświadczenie i innowacje w służbie miastom

Ciepłownictwo systemowe – tradycja, na której warto budować

Polskie ciepłownictwo systemowe od lat jest kluczowym elementem infrastruktury miejskiej. Ponad 22 800 km sieci dostarcza ciepło do 52 proc. gospodarstw domowych, zapewniając komfort i bezpieczeństwo energetyczne. Sektor posiada unikatowe doświadczenie w obsłudze dużych odbiorców – całych dzielnic, zespołów budynków czy zakładów przemysłowych. To właśnie skala i zintegrowane planowanie odróżniają ciepłownictwo systemowe od rozproszonych źródeł indywidualnych.

Innowacje, które zmieniają oblicze sektora

Transformacja technologiczna sektora trwa i nabiera tempa. Przedsiębiorstwa ciepłownicze inwestują w:

• kogenerację
  pozwalającą jednocześnie produkować prąd i ciepło, co zwiększa efektywność paliwową nawet o 30% w porównaniu z osobnymi źródłami;
• magazyny ciepła
  które umożliwiają lepsze wykorzystanie nadwyżek energii z OZE;
• pompy ciepła wielkoskalowe,
  które już działają np. w Warszawie i Katowicach;
• systemy zarządzania i monitoringu,
  dzięki którym straty ciepła w sieciach można ograniczyć nawet o 10–15%;
• integrację geotermii i ciepła odpadowego, które stopniowo wzbogacają miks energetyczny.

W kilku miejscach w Polsce do produkcji energii cieplnej wykorzystuje się ciepło odpadowe, geotermię, rozwijane są także technologie magazynowania.

W miejscowości Szlachęcin koło Poznania powstał innowacyjny projekt, który wykorzystuje ciepło odpadowe ze ścieków. Zamiast tracić tę energię, trafia ona do sieci ciepłowniczej i ogrzewa okoliczne budynki. To świetny przykład na to, jak można zamienić odpad w cenne źródło energii i jednocześnie zmniejszyć emisję CO₂.

Tymczasem w samym Poznaniu, w Fabryce Volkswagena przy okazji produkcji samochodów wytwrzane jest także ciepło, które wykorzystywane jest do ogrzewania miasta. Ciepło powstające podczas procesów przemysłowych jest przekazywane do sieci ciepłowniczej, co pomaga ograniczyć emisje i efektywniej wykorzystać zasoby. To doskonały przykład współpracy przemysłu i samorządów.

W Warszawie ciepło odpadowe z tuneli metra jest wykorzystywane do podgrzewania wody i zasilania miejskiej sieci ciepłowniczej. Dzięki temu, zużycie paliw kopalnych jest mniejsze, a miasto staje się bardziej ekologiczne. Okazuje się, że metro to nie tylko sposób na szybkie przemieszczanie się po mieście, to także nieoczekiwane źródło ciepła.

W Koninie także wykorzystuje się ciepło spod ziemii. Pozystiwane jest tuaj ciepło geotermalne do ogrzewania mieszkań i budynków użyteczności publicznej. To odnawialne i ekologiczne źródło energii, które pozwala zmniejszyć emisję CO₂, ograniczyć zużycie paliw kopalnych oraz wspiera transformację energetyczną regionu. Ciepłownia geotermalna w Koninie jest trzecim źródłem ogrzewania miasta, obok elektrowni i miejskiej spalarni śmieci, i znacząco przyczynia się do poprawy jakości powietrza.

W polskich laboratoriach trwają również prace nad magazynowaniem ciepła, które pozwoli lepiej zarządzać energią w sieci ciepłowniczej. Dzięki takim rozwiązaniom możliwa będzie integracja odnawialnych źródeł energii i stabilizacja dostaw ciepła nawet przy zmieniających się warunkach pogodowych.

System ciepłowniczy – tarcza bezpieczeństwa energetycznego

Ciepło systemowe to nie tylko nowoczesne technologie, to także stabilność dostaw, odporność na kryzysy energetyczne i możliwość elastycznego zarządzania różnorodnymi źródłami ciepła.

Przykład? W czasie kryzysu energetycznego po 2022 roku to właśnie systemy ciepłownicze pozwalały wielu miastom utrzymać dostawy ciepła mimo rekordowych cen paliw i problemów z ich dostępnością.

Przed sektorem stoją także wielke wyzwania związane procesem transformacji. Do 2030 roku udział odnawialnych źródeł energii w ciepłownictwie systemowym ma wynieść 36,7 proc. (w roku 2024 było to 14,4 proc.).

Co mogą zrobić samorządy?

Lokalne władze mogą aktywnie uczestniczyć w transformacji energetycznej poprzez: 

• aktualizację planów zaopatrzenia w ciepło, energię i gaz, które uwzględniają miks technologii i nowoczesne rozwiązania,
• wspieranie projektów systemowych, które służą całym społecznościom, a nie pojedynczym budynkom,
• współpracę z przedsiębiorstwami ciepłowniczymi, które mają wiedzę i doświadczenie w realizacji dużych inwestycji. 

Strategia dla przyszłości

Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz branżowe organizacje, takie jak Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie, przygotowują długofalowe strategie transformacji sektora do 2030 roku. Zakładają one m.in.:

• rozwój technologii niskoemisyjnych,
• integrację ciepłownictwa z elektroenergetyką,
• masowe wykorzystanie nadwyżek energii odnawialnej,
• powszechną budowę magazynów ciepła.

Kampania „W zasięgu ciepła”

W ramach kampanii „W zasięgu ciepła” Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie promuje partnerskie działania samorządów i przedsiębiorstw. To inicjatywa, która pokazuje, jak dzięki współpracy i planowaniu można zmieniać ciepłownictwo na lepsze — dla mieszkańców i dla klimatu.

Ciepłownictwo systemowe to najlepszy sposób na masowe wykorzystanie OZE w miastach. To nie tylko technologia – to wspólna odpowiedzialność za przyszłość energetyczną.